Корякский язык

Автор учебного пособия, кандидат филологических наук Валентина Дедык, отметила, что обучая детей в школе, необходимо учитывать диалектные особенности корякского языка.

Ямкылг’у, энантоӈвавылг’о йытг’эннин ӄулитэ, еӄэ йычоччымав’нэн аӈэнмольг’атгыйӈыӈ. Янотыӈӄал в’алэлӈатылг’ык нэлэг’ун лыгэя: н, миӈкы гакалилин «Г’ылв’ый ӄаююпилляӄин» чав’чывачг’энаӈ то ӈанко милгыен, г’элюч тыллыгэӈкы, тэӄын этынвылг’а куйытг’эньӈынин етылгг’у. То еван ганчоччымав’лэн Ӄычг’эткин Гынонваятэн фотовыставкан мэтг’афотографиялг’ын юнэтыкйит ӄояв’ъепылг’эн то ӄоен. Ӈаей вэтатычг’о ӄонпыӈ кэллаӈ гамгаангыттыкок кмэӈыяк, ков’эннялаӈ костюмата, ӄонпыӈ гэйиг’этв’иннелинэв’

Г’эӈг’элу то гаймо лыӈгыйӈын-ыннин элвэлг’ин ёнатгыйӈын. То элвэлг’ин яёг’ыӈгыйӈын. В’уччин этгыйӈын, ныг’итики чаӈычг’ыгыйӈыӈ. Эг’эӈг’элкэ эмэлкэ юнэтык, то лыгу кытыл-ӄок. Уйӈэ атвака г’уемтэв’илг’ын, мэӈин ныг’итын нэлэйтиӄин то агайматкылг’эн г’эӈг’элу лыӈык.

«Берингиян» уйӈэ-ван иткэ ятан спортано. Гэмгэтгивик ваята нэкуг’эньӈын йытг’атвылӈыгыйӈын г’иек. Ӄыгит, в’утингивик йытг’атвылӈыгыйӈын г’опта нымэйыӈӄин ангыт гайӄымлава, гэйӄыӄулитэ, гайӄыэналватгыйӈа. В’уччин ангыт ынанэчгыӄэн, нымэлӄин культурак этгыйӈын юнэтык айгытӄык.

Ӄэккук котваӈ гэмгэынки нутэк Россияк, то ӄолэннотак. Омкыаӈаӈъяк гэйгулэин ынин кумӈын имымикынэк.
В’уччин пчиӄ нытгипӄин. Кэв’йиӈ мыльмыля йиӈэлг’э. Уйӈэ этэйкыкэ кыччыёлгын, г’ам лив’ливу томкыӈ куччилӈынин. Пчиӄ ныпиӄыӄин юнэтык, куйиӈэльг’этыӈ, ятан, ныкита, г’ам г’ыло купиӄыльг’этыӈ онмычыко умкычыку.

Г’оямтав’элг’ын итти майӈыӄавэгыйӈын-явак в’аняватгыйӈын ченэнелэн. Тит йыг’уевэтык пэягыйӈын гамгаелэн, ваята нэтэйкын ангыт- ымваятэн г’ылв’ый ченэнелэн.

Татьяна Петровна Лукашкина гайтолэн нымнымык Сопочное, Тигильский районык1918 гэвэгыйӈык мынгытык виткукин чыӄг’ивив’йылг’игык ительменяватэн яйычг’ык. Эньпич тагыйниӈылг’ын, ынныӈыйтылгэын. Инг’э виг’и ылла. Йымэйӈэв’нин ынно алылякинак анянак. Ейгучев’ни Татьяна Петровна нымнымык Сопочное, ӈанӄо Тигилык.

Тавэтгыӈгыйӈын Президентанын ивык 2023 гэвэгыйӈын Гивин педагоган то наставникан, мыев’ ыно ынанмайӈычг’ын этгыйӈын вэтатычг’эн мойыкваятык. Кумэйӈэтыӈ профессиян гэтагыйӈын, выг’аёк ӈыволай етык. Вузыӈ нычеткэюӈӄинэв’ абитуриентав’, тойвэтатычг’о ныкычвиг’эв’ коӈволаӈ вэтатык, мыев’ ыччу накаӈъяӈнав’ ынпычг’э вэтатычг’а, вэтаттомга. Ӈынвыӄ ӈыволай галак конкурсав’ то выг’аёк туйчыг’у комайӈаллаӈ мэтгыйӈа.

Чав’чываелыел, омакаӈ чукотский, керекский, ительменский, эскимосский, алеутский, юкагирский, нивхский то кетский, кэллаӈ палеоазиатскийяелыӈ. Точгынан мэтг’аӈ.гэйгулэлин каликал «Чукчав’» В.Г. Богоразын, «Коряки» В.И. Йохельсонын. Эчги мочгынан мыччатвыӈын Георгий Алексеевич МЕНОВЩИКОВ.

Нэӈинмыинэв’ чав’чываняво, ӈаей: гыйник, тагыйниӈылг’ын, тагыйниӈкы. Муйыкйилик уйӈэ ив’кэ мыткэллаӈ тымык, мыткэв’лаӈ тагыйниӈгилик. Эмэн ченэнкатгота, тэӄын-ӄун ыйык омакаӈ.

Чав’чываелык котваӈ в’аняв’ «Макалг’ын». Ӈаен кмиӈыпиль ӄайыкмиӈын, ӈавытӄатпиль, микыйык накояваӈын мака кэйкэйык, кытаван ыннанмыллыӈэн гэвэӈ. Г’ам ӈанӄо ӄайыкмиӈыйык накояваӈнат ӄонайтэ, ичг’ын, г’ам ӈавытӄатпилляӄа ӈав’кэй, ичг’ын.

Виткукнэв’ почтэн этгыйӈо г’ояв’лай пэнинэнутэк, титэ ычгин тоӈватэ калечетгыйӈын: Месопотамияк, Египттак, Грецияк, Персияк, Китайык5, Римский империяк. Йыг’этэпыӈ ӈыволай г’уевык яноткэнав’ лэйвылг’у, выг’аёе конялг’о.

Гэмгэтгивик яйгочав’ӈыяк, кмэӈыяк, миӈки нэкутилиӈын чининкин йилыйил, культуран то быт когалаӈвоӈ ӄонпыӈ г’ылв’ыев’ йилин, итылг’ын йытоӈвав’округыӈ. Энангыёлавычг’ыӈ то яйгочав’ӈылг’ыӈ в’уччин нэнанлэӈкамакъяӄэн г’ылв’ый, мыев’ еп ынкыеп коӈволаӈ гайӄымайӈыкычвэя чоччымавык: ӈаей репетицияв’, имы-ею нэкунг’уев’ӈынэв’. Мочгынан мытв’аӈланав’ ӈаей инэнгыюлэвычг’у, микыйык накунмитытваньӈынав’ мойкакычг’энаӈ кмиӈу то ыччу панэнатвылай.

Гымнан ӄонпыӈ лиги тыкулӈыӈын, титэ алак тайӈатынвык муйи ылла мытколайвыӈвоӈ в’ыв’в’ыльӄэпыӈ то мыткэнаейӈынав’ ав’талӄыло. Анок, ӈэйӈэйык тыкогэтаӈвоӈын ылла, еӄин ынан ав’тата купйыӈнин’ йыпну налгыкинав’. Ыммэ ӄонпыӈ эноланма каӈаӈъяӈвоӈ, г’ам гыммо тыколляпӈывоӈ ынкыӈ.

Айӈон мочгынан мыткалинав’ калив’ Алевтинанакъет Никодимовнакъет, ынно ученый чав’чываелыкэн, ынан йичинин то калинин лымӈылё. Нынны ынанмайӈыученыян палеоазиатовэдэн А.Н. ЖУКОВЫНЫН гэйгулэлин Камчатканотак, Россияк то еван ёлӈыямкык